Türk Tarihi’nde “kürt ismiyle” Yapılan İsyanlar
(kürtçülük üzerine)
Öncelikle bilgi ve belgelere başlamadan açıkca belirtelim ki sözlerimiz ayyıldıza sevdalı vatansever kimselere değildir…
Sözlerimiz yarası olanlaradır…
Bu paylaşım ile niyetimiz;
kürt ismiyle yapılan isyanlarının sebeplerini Mustafa Kemal Paşa ve rejimine dayandıranların görüşlerini bilgi ve belgeler ile çürütmek,
pkk’nın çıkmasının haklı olduğunu, sadece kürtlerin ezildiğini söyleyenlere öyle olmadığını anlatmak,
Türk’ün son 200 yılının emperyalist güçler tarafından hep aynı yaranın kaşınması ile geçtiğini göstermek, içindir…
Ne yazık ki aynı yara bu sefer daha çok kaşınmaktadır.
Umarım ders alanlarımız çoğalır.
“Osmanlı’da kürt meselesinin ortaya çıkışı bir Doğu Cephesi sorunu olarak başlamıştır.
17. yüzyıldan itibaren yükselişe geçen Rus emperyalizmi, 1800’lerin başından itibaren Osmanlı’yı hem Doğu cephesinde Kafkaslardan, hem de Batı cephesinde Balkanlar’dan sıkıştırmaya başlar.
Batı cephesinde Slav kökenli Bulgarları ve Ortodoks Yunanları kışkırtan Ruslar Doğu’da ise ermeni ve kürtlere el atar.
1800’lerden hemen sonra ilk kürdoloji çalışmaları yine Ruslar tarafından başlatılır.
kürtçülerin bugün bile en temel başvuru kaynakları olan kitaplar da bu dönemde Ruslar tarafından hatta ortodoks papazlar tarafından yazılmıştır.
Rusların bu çabaları karşısında Osmanlı’da da uyanma başlar. Rus destekli kürt aşiretleri ile Osmanlı arasında çatışmalar başlar.
1830-1855 tarihleri arasında 8 kürt ismiyle isyan gerçekleşir.
Fakat asıl büyük kürtçü hareket tam da 1877 yılında gerçekleşir.
Bu tarih 93 Harbi olarak bilinen 1877-78 Osmanlı-Rus Harbi’nin tarihidir.
Hem Balkanlar’da hem de Kafkaslarda Ruslarla savaşan Osmanlı’ya karşı bir cephe de kürt aşiretleri açar.
Bedirhanlar ve Şeyh Ubeydullah isyanları tam dört yıl sürer.
Rus General Korganof, Erzurum’a saldırıya geçmeden önce Zeylani ve Sepki aşireti reisleriyle buluşur ve yüklü miktarda ödeme yapar.
Sonuç olumludur, kürtlerin çoğunluğu Rusya’ya karşı Osmanlı’yı desteklemezler.
kürt isimli isyanların genel karakteri burada şekillenir:
Türk devleti ne zaman ki bir düşmanla savaşsa mutlaka kürt isimli bir isyan başlar.
Rusların kürtçülere desteği sonrasında da devam eder.
Ama 93 Harbi’nden sonra hem ermeni hem de kürt meselesi bir arada ortaya çıkacaktır.
Doğu illerimiz Rus işgaline girdiğinde hem ermenilerin hem de kürtçülerin isyanları aralıksız devam edecektir.
Birinci Dünya Savaşı’nın başlaması ile birlikte kürtçüler de Doğu bölgelerinde Ruslarla birlikte hareket edecektir.
O dönem bölgede etkili olan Rus Elçiliği kürtçüleri ele geçirmiştir.
Nitekim hemen 1914 yılında isyanları başlar. Rus Orduları Doğu Anadolu’yu işgal ederken kürtçüler de bağımsızlık hayaliyle Ruslara yardım ederler.
Ünlü Sykes-Picot Antlaşması’na göre:
Doğu’da ermenistan ve kürdistan kurulacak ve Rusya’ya bağlanacaktır.
kürtçüler de bu dönemde hem Ruslarla hem İngilizlerle hem Fransızlarla hem de Amerikalılarla işbirliği yapar.
kürtlerin bağımsızlığına(!) Sevr Antlaşması ile karar verilir.
Yani Birinci Dünya Savaşı’ndan Kurtuluş Savaşı’na giden dönemde kürtçüler hep Türkiye’yi işgal eden kuvvetlerle birlikte hareket eder.
Bu durum, yani kürtlerin çoğunluğunun kürtçülerin etkisinde kalarak Birinci Dünya Savaşı’nda Türklerle birlikte savaşmaması o dönemin raporlarında açıkça geçmektedir
“Türkler vatan savunmasına katılmadıkları için kürtlere çok kızmaya başladılar.”
(Rus Gordlevski)
“… Yunanlılar önemli bir zafer kazanırlarsa kürt isyanı Türkiye’nin arkasını
ciddi bir şekilde tehdit edebilir.
Ancak Batıdaki savaş Türklerin lehine gelişirse, Türkler, ellerindeki yarım düzine yetenekli liderden biriyle kürt sorununa son verebilir.
İngilizler kuşkusuz bu durumu bilmektedirler. Gene de kürt sorunu ile meşgul olduğu sürece Mustafa Kemal’in Musul’a el koyamayacağını düşünmektedirler.
Dolayısıyla kürt akımına yardımcı olmaktadırlar.”
(İstiklâl Savaşı sırasındaki Amerikan Askeri Ataşesi’nin Raporundan)
“Sevr Antlaşması gereğince Diyarbakır, Elazığ, Van ve Bitlis illerinde bağımsız bir kürdistan kurulması gerekiyor.
Bu nedenle bu oluşturulmalıdır. Yoksa bu hakkı silah zoruyla almaya mecbur kalacağımızı beyan ederiz.”
(25 Kasım 1920 tarihinde Batı Dersim Aşiretleri reislerinin TBMM’ye Başvuru metninden)
OSMANLI DÖNEMİNDEKİ kürt İSMİYLE YAPILAN İSYANLAR:
Babanzade Abdurrahman Paşa isyanı (1806- Musul)
Babanzade Ahmet Paşa isyanı (1812 – Musul)
Zaza’ların isyanı (1820)
Yezidilerin isyanı (1830- Hakkari)
Şerefhan isyanı (1831- Bitlis)
Bedirhan isyanı (1835- Botan)
Garzan isyanı (1839- Diyarbakır)
Ubeydullah İsyanı (1881- Hakkari)
Bedirhan Osman Paşa ve kardeşi Hüseyin Paşa isyanı (1872-Mardin-Cizre)
Bedirhan Emin Ali isyanı (1889- Erzincan)
Bedirhaniler ve Halil Rema isyanı (1912-Mardin)
Şeyh Selim Şehabettin ve Ali isyanı (1912- Bitlis)
Koşgari isyanı (1920- Koşgiri)
CUMHURİYET DÖNEMİ AYAKLANMALARI:
Nasturi isyanı (1924- Hakkari)
Jilyan isyanı (1926- Siirt)
Şeyh Sait isyanı (1925- Bingöl-Muş-Diyarbakır)
Seit Taha ve Seit Abdullah isyanı (1925-Şemdinli)
Reşkotan ve Reman isyanı (1925- Diyarbakır)
Eruh’lu Yakup Ağa ve oğulları (1926-Pervani)
Güyan isyanı (1926-Siirt)
Haco isyanı (1926- Nusaybin)
I. Ağrı isyanı (1926)
Koçuşağı isyanı (1926- Silvan)
Hakkari- Beytüşşebab isyanı (1926)
Mutki isyanı (1927- Bitlis)
II. Ağrı isyanı
Biçar harekatı (1927- Silvan)
Zilanlı Resul Ağa isyanı (1929- Eruh)
Zeylan isyanı (1930- Van)
Tutaklı Ali Can isyanı (1930- Tutak-Bulanık-Hınıs)
Oramar isyanı (1930- Van)
III. Ağrı harekatı (1930)
Buban aşireti isyanı (1934- Bitlis)
Abdurrahman isyanı (1935-Siirt)
Abdulkuddüs isyanı (1935-Siirt)
Sason isyanı (1935-Siirt)
Dersim isyanı (1937-Tunceli)
PKK terörü (1984- ……. )
KURULUP DAĞILMIŞ kürtçü MARKSİST VE LENİNİST ÖRGÜTLER:
– Devrimci Doğu Kültür Ocakları (DDKO)
– Devrimci Demokratik Kültür Dernekleri (DDKD)
– Devrimci Halk Kültür Dernekleri (DHKD)
– Anti Sömürgeci Demokratik Kültür Derneği (ASDK-DER)
BÖLÜCÜ ÖRGÜTLER :
– Türkiye Kürdistan Demokratik Partisi (TKDP)
– Kürdistan Öncü İşçi Partisi (KÖİP-PPKK)
– Türkiye Kürdistan Sosyalist Partisi ( TKSP)
– Rizgari Örgütü
– Ala Rizgari Örgütü
– Kawa Örgütü
– Kürdistan Ulusal Kurtuluşçuları Örgütü (KUK)
– Kürdistan Sosyalist Harekatı (TSK)
– Kürdistan Sosyalist Birliği (Yekitiya Sosyalista Kürdistan – YSK)
– Tekoşin örgütü
– Kürdistan Kurtuluş Harekatı (TEVGER)
– Kürdistan İşçi Partisi (Partiye Karkaren (işçi) Kürdistan /PKK)
ÖĞRENCİ CEMİYETLERİ:
– Kürt Teali Cemiyeti
– Kürt İstiklal Cemiyeti
– İstanbul Kürt Talebe Cemiyeti
BÖLGEDEKİ DİĞER kürtçü HAREKETLER
IRAK:
– Irak Kürdistan Demokratik Partisi ( IKDP)
– Kürdistan Yurtseverler Birliği ( PUK- YNK-KYB)
– Kürdistan Özgürlük Partisi (PÜK)
İRAN:
– İran Kürdistan Demokratik Partisi ( İKDP)
– Kürt İşçileri Devrimci Örgütü ( KOMALA)
SURİYE:
– Kürt Sosyalist Partisi
– Suriye Kominist Partisi
..ve son olarak günümüzde en çok kaçak elektrik kulanan 10 il;
MARDİN 72.66
ŞIRNAK 70.87
BATMAN 66.54
DİYARBAKIR 65.44
HAKKARİ 64.36
URFA 50.75
VAN 57.19
AĞRI 55.50
MUŞ 53.01
BİTLİS 44.68…”
…………
Gün birlik günüdür lakin aynı zamanda tarafını net bir şekilde belli etme günüdür.
Tarafını Ayyıldız’dan tarafa açıkça belli eden her kişioğlu kim olursa olsun başımızladır.
Fakat ortada bir kahpelik varsa yazmazsak olmaz!
Selam ve saygılarımla.
Murat ÇALIK
Not: Yazıda isyan çıkaranlar için neden “kürtçü” dediğim umarım anlaşılır zira bugün yaşadıklarımızın sebebinin şerefsizlik olduğu kadar yaklaşık 200 yıldır Türk Düşmanları’nın ortaya çıkardığı ve devamlı kaşıdığı kürt ırkçılığı olduğuna inanıyorum.
